'Ethiek (Grieks: èthos, gewoonte of zedelijke handeling) of moraalwetenschap is een tak van de filosofie die zich bezighoudt met de kritische bezinning over het juiste handelen. In algemene zin probeert ethiek de criteria vast te stellen om te kunnen beoordelen of een handeling als goed of fout kan worden gekwalificeerd, en om de motieven en consequenties van deze handeling te kunnen evalueren.'
http://nl.wikipedia.org/wiki/Ethiek
Kort samengevat: Ethiek gaat over de vraag: 'Wat is goed handelen?'
Ethiek heeft betrekking op opvattingen, oordelen, en beslissingen enerzijds en concrete handelingen anderzijds. Hiermee drukken wij als mensen uit wat we goed en kwaad vinden.
Als je erbij stilstaat, doen we niet anders dan voortdurend waarderen en snel een moreel oordeel klaar hebben, maar waarop baseren wij eigenlijk onze waarderingen en oordelen?
Waarop baseren wij ons om te zeggen dat een bepaalde handeling goed is en een andere dan weer niet?
Ethiek probeert in deze verwarring orde te scheppen.
Ethische vragen
Ethische vragen zijn heel vaak zware dilemma's. Iedereen heeft zeker al zo'n dilemma meegemaakt: een situatie waarin je tussen 2 dingen moet kiezen, maar het is niet duidelijk welke keuze nu de juiste keuze is.Beide antwoorden houden er immers grote bezwaren op na. Om uit zo'n dilemma te geraken, moet er gediscussieerd, geargumenteerd, nagedacht, afgewogen en gepraat worden met meerdere mensen.
Vaak komen er verschillende oplossingen uit de bus, maar veel oplossingen komen in botsing met elkaar omdat ze goed zijn voor het een, maar slecht voor het ander.
Relationeel personalistische ethiek
Binnen deze ethiek wordt een mens niet alleen als een individu gezien,
maar in de eerste plaats als een 'relatie'. Mensen gaan hun leven lang verschillende relaties aan:
--> relaties met familie, vrienden, kennissen, andere mensen, met de dingen, met de natuur, met de spirituele werkelijkheid (= werkelijkheid die het zintuigelijke waarnemen overstijgt: een kracht of persoonlijke God).
Als je nadenkt of je handelen 'goed' is, hebben al deze relaties een invloed op de uitkomst van je vraag.
Bij onze keuzes worden we ook beïnvloedt door de tijd. We leven in het heden (terwijl u nu mijn blog aan het lezen bent), dragen onze ervaringen mee uit het verleden (gisteren en alle vroegere gebeurtenissen die u meemaakte) en we leven vol verwachtingen voor de toekomst (je kijkt uit naar een gebeurtenis die er binnenkort aankomt).
Wij mensen leven in een context. We proberen wat we meemaakten, de keuzes die we gemaakt hebben, de dingen die we gedaan hebben te interpreteren tot een mooi geheel, zowel van vroeger als nu.
Desondanks dat de mens in de eerste plaats wordt gezien als 'relaties' is het eigenlijke doel 'het goede samenleven van mensen', omdat er wordt gereflecteerd op wat mensen spontaan doen of wat ze denken dat ze moeten doen en wat de onderliggende waarden en normen hiervan zijn.
In de praktijk werken we meestal vanuit onze morele intuïtie, omdat geen enkele situatie zwart-wit is maar verschillende grijstinten vertoont. Met onze morele intuïtie voelen we spontaan waarden en normen aan en evalueren we deze in een bepaalde situatie.
Doordat het mee wordt bepaald door onze vroegere ervaringen, onze opvoeding en onze omgeving, is het een subjectief gebeuren.
Praktisch ethisch model
Het ethische model bestaat uit 9 elementen:
2 voorwaarden
- grondhouding aannemen (Echtheid, empathie en aanvaarding)
- Dialoog voeren (Rekening houden met anderen)
4 aandachtspunten
- Situatie analyseren (Wat is het probleem?)
- Zoeken naar handelingsmogelijkheden (Wat kan ik doen?)
- Motieven verhelderen (Waarom kan je dat doen?)
- Effecten inschatten (Wat is het gevolg hiervan?)
3 evaluatiemomenten
- Intuïties uitspreken (Wat denk ik spontaan?)
- Normen verduidelijken (Wat zeggen de richtlijnen?)
- Waarden evalueren (Aanwezige waarden evalueren)
Ethiek van het haalbare
Bij deze ethiek ben je op zoek naar het ideaal, het menselijk wenselijke.Ethiek omschrijft het ideaal dat de mens nastreeft. Dit ideaal bereiken is niet eenvoudig. We mogen al blij zijn als we dat ideaal benaderen.
Op dit punt spreekt men dan van het 'best menselijk mogelijke'. Men houdt rekening met de situatie en met wat voor deze persoon de meest verantwoord stap kan zijn om zo dicht mogelijk bij dat menselijke te komen.
Iedereen vertrekt vanuit een 'ethisch minimum'. Het ethisch minimum is het minimale vertrekpunt. Dit minimum moet minstens gerealiseerd zijn als een mens ethisch wil handelen. Het is de onderste grens en deze grens onderscheid een mens van ethisch fatsoen of het instinct van een beest.
Als je dus onder deze grens zit, zit je onder je menswaardigheid.
Als je dus een ethische keuze wil maken, moet je rekening houden dat dit gebeurt binnen concrete situaties met steeds wijzigende mogelijkheden. In deze situaties gaat de mens op zoek naar de beste manier om de menswaardigheid te bevorderen. We kunnen ons dus niet zomaar baseren op de geschreven wetten en normen.
Ethiek van de verantwoordelijkheid
Deze ethiek heeft te maken met het geappelleerd worden door de ander. Hoe erg jij belang hecht aan dit geappelleerd worden door de ander, hangt af van je ethische gevoeligheid. Je 'ethische gevoeligheid' is de mogelijkheid om geraakt te worden door de pijn, het verdriet of het lijden van je medemens.
Als iets je raakt, is dit ethisch goed.
Ver-antwoord-elijkheid heeft te maken met het geven van een antwoord.Diegene die je nodig heeft, roept je op tot een antwoord en vanuit deze oproep gaat ook een soort van dwang uit. Door deze dwang moeten we wel antwoorden.
We kiezen wel zelf in welke richting ons antwoord gaat.
Voorbeeld: Als je een hulpbehoevende tegenkom, dan ben je verplicht om hem/haar een antwoord te geven. Je weet heel duidelijk welke richting je in moet slaan: die van de keuze van de ander. Je wordt dus door de ander voor je verantwoordelijkheid gesteld. En dan is het aan jouw om te reageren:
- Of je beslist om langs de hulpbehoevende heen te lopen.
- Of je beslist de hulpbehoevende te helpen.
Heb je nog vragen over ethiek of wil je zelf een voorbeeld kwijt? Reageer!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten